2,3 miljoen bakstenen vertellen ‘geschiedenis’ station Breda

2,3 miljoen bakstenen vertellen de geschiedenis van het nieuwe stationsgebouw van Breda, van het eerste ontwerp tot aan de realisatie. Noem het eigenwijs, maar architect Koen van Velsen koos ervoor om iedere wijziging ten opzichte van het oorspronkelijke ontwerp met een ander patroon, textuur, of maat baksteen aan te geven. Van het eerste ontwerp, de wijziging daarvan, de doorgevoerde bezuinigingen tot aan de bestektekeningen. “Ik heb al deze tekeningen over elkaar heen gelegd om alle fases die het gebouw de afgelopen twaalf jaar heeft doorlopen, goed weer te kunnen geven”, aldus Van Velsen.

Het eindresultaat mag er zijn, dat is duidelijk. Voetgangers die vanuit het Valkenbergpark richting de Willemstraat naar het station lopen, worden getrakteerd op het indrukwekkende aanzicht van het nieuwe, uit baksteen opgetrokken stationsgebouw. “Ik ben er trots op dat de uitgangspunten gelukt zijn. Het station is een stuk van de stad geworden. Het is ook gelukt om het gebouw de motor van de gebiedsontwikkeling te maken, waar de projectgroep Via Breda de voortrekker van is.”

Baksteenpatroon

“Zowel in de wijk Belcrum als aan de centrumkant van het station zijn er in de gebouwen veel bakstenen verwerkt. Ik wilde voorkomen dat het station als een soort vreemde eend in de bijt in het centrum van Breda zou staan. Daarnaast vind ik het een erg warm materiaal”, legt Van Velsen zijn keuze voor het materiaal uit. De architect werd voor het baksteenpatroon geïnspireerd door een gevel van een gebouw in het Italiaanse Lucca.

De architect werd voor het baksteenpatroon geïnspireerd door een gebouw in het Italiaanse Lucca. Foto: René de Wit.

Stationsgebied

Het Bredase stationsgebied was voorheen een industrie- en rangeerterrein voor goederentreinen. Het spoor was een oorspronkelijke barrière tussen twee stadsdelen. De gemeente wilde de ruimte rond het spoor beter benutten en de tweedeling in de stad weghalen.

“Het nieuwe complex brengt nu de twee stadsdelen weer in verbinding met elkaar, doordat voetgangers en fietsers via het station van de centrumzijde naar de Belcrumzijde kunnen lopen”, vertelt Van Velsen. “De spoortunnel heeft een hoogwaardige uitstraling gekregen met licht natuursteen met een lichte vlam erin. Eigenlijk zijn er drie zones ingericht: de spoortunnel met licht natuursteen, het winkelscentrum met hout en de perrons waar de bakstenen terugkomen.”

Ontwikkeling station

In 2004 begon Van Velsen al aan de voorbereidingen van het station, waarna in 2005 het eerste ontwerp volgde. “Het werd een enorm lang proces, waarbij diverse wijzigingen werden doorgevoerd. Zo werd er bijvoorbeeld een bezuiniging doorgevoerd waardoor er minder ramen in het gebouw kwamen.”

In het voorjaar van 2012 sloegen medewerkers van de bouwcombinatie Ballast-Nedam/Hurks de eerste palen in de grond. Het gebouw werd in twee fasen gerealiseerd terwijl het stationdeel in gebruik bleef voor reizigers. De eerste fase, het gebouwdeel aan de noordzijde van de sporen, is in 2015 opgeleverd en in gebruik genomen. Reizigers hebben daardoor een jaar lang gebruikgemaakt van de hoge loopbrug over de perrons om het station aan de centrumkant te verlaten.

De tweede fase, het gebouwdeel aan de zuidzijde van het station is op 29 juli 2016 opgeleverd en in gebruik genomen. De afgelopen maanden is er verder gegaan met de gebiedsontwikkeling rondom het station, van onder andere het stationsplein aan de centrumkant en de aanpassing van de Willemstraat naar het station toe.

De Willemstraat in Breda verbindt het stationsgebied met het Valkenburgpark.

Verschillende modaliteiten

In de OV-terminal zijn verschillende modaliteiten samengebracht. Bijzonder is het inpandig busstation, waar reizigers direct kunnen overstappen op de trein. Het busstation heeft twintig halteplaatsen voor het stads- en streekvervoer. “Ik heb het busstation wat stoerder gemaakt. De pilaren zijn hetzelfde gemaakt als die op de treinperrons, alleen hebben de pilaren van geanodiseerd aluminium bronskleuren gekregen, waar de pilaren op de treinperrons zilverkleurig zijn.

Bij het ontwerp van de zuilen op de perrons is rekening gehouden met de sociale veiligheid. “We hebben geprobeerd om zo min mogelijk zuilen te maken. Daardoor moesten ze heel dik worden. Om te voorkomen dat mensen zich hier achter kunnen verschuilen, hebben we ze rond gemaakt in plaats van vierkant.”

Het dak van de stationshal, boven de perrons, bestaat uit een parkeerdek met 720 auto’s voor reizigers, bewoners en medewerkers. Het parkeerdek is met de auto bereikbaar via twee hellingsbanen die het dak met de openbare weg verbinden en de stationshal doorkruisen. Ook biedt het complex ruimte aan de stalling van ongeveer 6500 fietsen, die verdeeld zijn over twee bewaakte en twee onbewaakte fietsenstallingen.

Het inpandige busstation zorgt voor een goede aansluiting op het treinverkeer en het parkeerdek. Foto: René de Wit.

Meerdere functionaliteiten

Naast het samenbrengen van de diverse modaliteiten biedt het gebouw ook ruimte voor wonen en werken. Over vier woonblokken zijn 147 appartementen verdeeld. Deze appartementen bevinden zich rond groene binnenplaatsen en terrassen en bieden aan de andere kant uitzicht op de twee stationspleinen. Boven de busterminal bevinden zich diverse kantoorpanden met een totale oppervlakte van twintigduizend vierkante meter. Een aantal van deze kantoren geven direct uitzicht op de treinperrons.

Verder heeft het station negenduizend vierkante meter aan winkels en retail. Deze panden hebben een geheel andere uitstraling als de andere delen van het station met de toepassing van houten wanden, vloeren en plafonds. Winkeliers aan de noordzijde van het station ondervonden het afgelopen jaar teruglopende klandizie in het nieuwe station, omdat de zuidzijde van het station nog niet was geopend.

“Het stationscomplex is nu klaar, waardoor de klandizie zal gaan toenemen. Op dit moment worden er nog winkels aan de centrumzijde van het station gerealiseerd. NS gaat nu zijn best doen om deze winkels te verhuren. De hekken aan de centrumkant zijn ook weg. Daar zullen terrassen komen.”

Stationsgebied

Bijzonder is dat in 2018 ook de Bredase rechtbank deel zal uitmaken van het stationsgebied. Dit gebouw zal verrijzen op de hoek van de Belcrumweg en de Stationslaan. “Mooi is om te zien de hele omgeving opleeft door de komst van het nieuwe stationsgebied. De straten rondom het station zijn mooi geworden. De Belcrumwijk is een populaire wijk in Breda geworden. De hele zone, waaronder de Willemstraat lijkt trots te zijn op wat er is gepresteerd.”

Het nieuwe station van Breda wordt donderdagmiddag om 15.30 uur geopend door directeur Pier Eringa van ProRail, directeur Roger van Boxtel van NS, burgemeester Paul Depla van Breda, staatssecretaris Sharon Dijksma van het ministerie van Infrastructuur en Milieu en gedeputeerde Christophe van der Maat van de provincie Noord-Brabant.

Marieke van Gompel

“De hele zone rondom het station is trots op wat er is gepresteerd.”